Als gedragswetenschapper, oftewel orthopedagoog, houd ik me binnen school bezig met de zorg en het psychisch welbevinden van onze leerlingen. Samen met de maatschappelijk werkster probeer ik erachter te komen welke ondersteuning een kind nodig heeft om tot leren te komen. Verder denk ik mee over het pedagogisch klimaat, ben ik op de hoogte van nieuwe inzichten uit wetenschappelijk onderzoek, kijk ik naar het gedrag van kinderen in een groep, verwijs ik leerlingen door en ben ik betrokken bij de aanname van nieuwe leerlingen. En natuurlijk probeer ik als gedragswetenschapper te achterhalen hoe het brein van een leerling werkt. Waar komt een leerling vandaan en wat voor invloed heeft dat op zijn huidig functioneren?
Het brein, of onze hersenen, bestaan uit neuronen en verbindingen die tot verschillend gedrag kunnen leiden. Voor onze leerlingen geldt dat hun brein behoorlijk complex is. Ze hebben vaak op jonge leeftijd al veel meegemaakt of nare ziekenhuiservaringen opgedaan. Omdat ze prematuur geboren zijn bijvoorbeeld, meerdere malen geopereerd zijn, een hartafwijking hebben of andere syndromen waardoor ze als baby lang in het ziekenhuis hebben gelegen. Wat ook weer tot gevolg heeft dat ze weinig in de nabijheid van hun ouders zijn geweest als baby en ook dat doet iets met een kind.
Onze leerlingen hebben allemaal zo’n rugzak, al is de ene meer gevuld dan de ander. Nare ervaringen worden opgeslagen in de hersenen en hebben invloed op de hersenvorming waardoor een kind op latere leeftijd zich sociaal en emotioneel minder goed kan ontwikkelen. Wanneer de hersencapaciteit vol zit met negatieve ervaringen en continue spanning dan werkt het denkend brein niet meer en neemt het reptielenbrein het over. Je gaat dan primair reageren. Stel je voor dat er iemand met een pistool je kamer binnenkomt. Dan ren je óf weg, óf je bevriest óf je gaat vechten. Maar gelukkig zijn onze hersenen plastisch, dat wil zeggen dat er nieuwe verbindingen kunnen worden aangelegd in de hersenen wanneer er nieuwe ervaringen worden opgedaan.
Helemaal weggaan, zullen negatieve ervaringen nooit, maar we kunnen wél de andere kant van de weegschaal versterken.
Marloes Hoekstein
Activiteiten of denkwijzen die veel gebruikt worden, groeien in de hersenen. Van hetgeen waar weinig aandacht aan wordt geschonken, worden de verbindingen zwakker. Hoofdrekenen bijvoorbeeld. Vroeger kon ik dat, tegenwoordig kost het me moeite omdat ik het nog maar zelden doe. Als school kunnen wij ervoor zorgen dat de hersenen van de leerlingen gevuld worden met positieve ervaringen zodat hun hersenen nieuwe paden kunnen bewandelen. Helemaal weggaan, zullen negatieve ervaringen nooit, maar we kunnen wél de andere kant van de weegschaal versterken. Door stabiliteit, voorspelbaarheid en toewijding te bieden, kunnen trauma’s naar de achtergrond verdwijnen.
Een goed voorbeeld daarvan is een jongen die bij ons op school kwam toen hij 8 was. Zijn toestand was schrijnend en schadelijk. Door zijn omgeving te veranderen, hij ging wonen in een pleeggezin én kwam bij ons op school, is zijn situatie verbeterd. Zijn verleden weghalen, kunnen we niet, maar we zien wel dat nu we hem stabiliteit en liefde geven, hij zich binnen twee jaar heeft ontwikkeld tot een blij kind dat met plezier naar school gaat. En ja, daar word ik dan weer heel blij van.
